Landsberg - twierdza czy gród

Rozważania na ten temat można prowadzić głownie na podstawie jedynej polskiej książki o dziejach Gorzowa - "Dzieje Gorzowa. Tom I". W niej jest napisane, że przy jego założeniu postawiono pewne warunki, które miasto musiało wyegzekwować. Jednym z nich było ufortyfikowanie miasta murami obronnymi. Od tego momentu miasto otoczono ceglanym murem z dwiema bramami (Młyńską i Santocką) i rozwijało się w jego obszarze.
Ta sama książka podaje, że:

Cytat :

W miarę upływu czasu jednak w związku z coraz doskonalszą artylerią istniejące od setek lat mury miejskie wymagały coraz to większych nakładów na ich konserwację. Z drugiej strony rozwijające się miasto ograniczone murami miejskimi zgoła już nieużytecznymi mogło uważać obwarowania za zawadę. Dlatego też w roku 1734 część tych murów zburzono, a teren splantowano, aby na tym gruncie budować nowe domy.

Dlatego tą datę można przyjąć jako koniec miasta-grodu.
Ale czy na pewno tylko grodu? Może jednak twierdza? Potrzebne jest tu wyjaśnienie pojęcia twierdzy.
Ciekawie wyjaśnia to Wikipedia:

Cytat :

W okresie średniowiecza twierdza to najczęściej zamek rycerski, ufortyfikowany klasztor lub gród. W tym okresie ważną rolę nadal odgrywały mury obronne, baszty i fosy.

Gród=twierdza. I na dodatek spełnia warunki.
Śledząc dalej czytamy:

Cytat :

W XVI wieku, po wprowadzeniu nowych typów artylerii mury zastąpione zostały wałami ziemnymi a baszty bastionami. Tak powstały twierdze o narysie bastionowym. Dalszy rozwój to narys kleszczowy i poligonalny.

W tym momencie same mury obronne już nie czynią miasta twierdzą. Ale kiedyś wpadły mi w ręce pewne plany Landsberga:







Widać na nich dzieło rogowe za mostem i inne dzieło obronne na północy o narysie kleszczowym. Szkoda jedynie, że żadne z tych dzieł nie ostało się do dzisiaj. Może wtedy w literaturze historycznej Gorzów widniałby jako twierdza.

Możemy przypuszczać, że wspomniane dzieło rogowe na południu wyglądało bardzo podobnie jak te zachowane do dziś w Holandii koło Lichtenvoorde:



Rozpiętość bastionów to 140 metrów licząc na ich wierzchołkach.

W lokalnym tygodniku Ziemia Gorzowska ukazał się artykuł Jana Zalewskiego o inżynierze fortyfikacyjnym który projektował dzieła bastionowe dla Gorzowa:

LINK

Artykuł składa się z dwóch części, z czego powyższy LINK jest do fragmentu drugiej. Całość ukazała się w odstępie dwóch tygodni. Do ściągnięcia obie części pod poniższym linkiem:
GORZOWSKIE SZAŃCE

Poniżej wariancja porównania planu Gorzowa z 1647r i z 2003r: